De Lukas Passion

In het Bachjaar 1950 werd voor het eerst de 'Bach-Werke-Verzeichnis' gepubliceerd, een catalogus van het werk van Johann Sebastian Bach. Daarin werd onder nummer 246 een Passion opgenomen, waarvan werd betwijfeld of deze wel door J.S. Bach geschreven was, maar waarin in ieder geval Bachs hand herkenbaar was. De herkenbaarheid betreft zowel letterlijke (het werk is slechts bekend in het handschrift van J.S. Bach en zijn zoon Carl Philipp Emanuel) als compositorische aspecten (enkele delen zijn met zekerheid van J.S. Bach).

Al in de 19e eeuw werd er sterk aan getwijfeld of Bach wel de componist van deze Lukas Passion was, hoewel was vastgesteld dat het werk onder zijn leiding minstens twee keer in Leipzig werd uitgevoerd. Als het werk al van J.S. Bach zou zijn, dan moet het wel een jeugdwerk geweest zijn, zo beweerden vooraanstaande musicologen.

De jongste onderzoekingen naar het auteurschap van deze Passion wijzen in de richting van de Eisenacher Hofkapellmeister Johann Melchior Molter (1696-1765) en het is bekend dat Bach naast zijn eigen werken ook werken van in zijn tijd bekende componisten uitvoerde. In ieder geval duidt het feit dat Bach deze Lukas Passion meerdere keren heeft uitgevoerd op waardering van de grootmeester voor de kwaliteiten van dit stuk.

Deze Lukas Passion heeft het karakter van een 'kamer Passie', wat kleiner opgezet als Bachs grote Passionen, de Matthäus Passion en de Johannes Passion, maar wel van eenzelfde structuur: de evangelietekst als basis, omgeven door beschouwende koralen en aria's. De tekstdichter is onbekend en de evangelietekst is uit het evangelie van Lucas, de hoofdstukken 22 en 23 t/m vers 53. Het koor heeft in deze Passion een groot aandeel en vertolkt tevens de rol van het volk, van de discipelen, van de hogepriester, de schriftgeleerden en de krijgsknechten.

Diegenen die voor het eerst kennismaken met dit werk, zullen verrast worden door de kwaliteit ervan en deze Passion verdient dan ook zeker een vaste plaats onder de belangrijke Passionen die in de barok zijn gecomponeerd.

Gerard Bal